V Ogólnopolskie Warsztaty Designu, zorganizowane w dniach 20 – 21 listopada 2014 r. przez Zespół Szkół Plastycznych im. C.K.Norwida w Lublinie, Stowarzyszenie Lubelski Plastyk, we współpracy z Wydziałem Architektury Wnętrz ASP w Warszawie, były rozwinięciem ubiegłorocznej imprezy, wysoko ocenionej przez jej uczestników. Organizatorzy postanowili – podobnie jak w zeszłym roku – zaproponować obok formuły zajęć warsztatowych z uczniami klas maturalnych, także inne formy wymiany doświadczeń: prezentacje, wykłady, wystawy. Jak zwykle w takich przypadkach, dodatkową wartość – samą w sobie – stanowiły nieformalne spotkania nauczycieli i uczniów, mające miejsce podczas całej imprezy, zarówno w murach szkoły, jak i podczas wieczornego spotkania (nazwanego integracyjnym) w urokliwej restauracji „Szeroka” na lubelskiej Starówce.2014 roku.

W sumie w Warsztatach uczestniczyło 44 nauczycieli z 14 szkół, w tym z PZSP im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, ZSP im. J. Malczewskiego w Częstochowie, ZPSP w Krakowie, LP im. J. Chełmońskiego w Nałęczowie, LP im. P. Potworowskiego w Poznaniu, ZSP im. J. Brandta w Radomiu, LP im. A. Grottgera w Supraślu, ZPSP im. W. Gersona w Warszawie, ZSP im. A. Kenara w Zakopanem, LP im. B. Morando w Zamościu, ZPSP im. J. Szermentowskiego w Kielcach, ZSP im. C. K. Norwida w Lublinie, ZSE LP w Mińsku Mazowieckim, LP w Gronowie Górnym. W zajęciach, zorganizowanych w szkolnych pracowniach reklamy wizualnej, uczestniczyło 10 uczniów klas maturalnych ze szkół z Krakowa, Lublina, Zakopanego, Nałęczowa, Warszawy; obok nich w prezentacjach, wykładach, wystawach, uczestniczyli także uczniowie starszych klas ZSP w Lublinie.

Obserwatorem z ramienia CEA był wizytator, specjalista ds. szkół plastycznych, p. Wojciech Myjak.

Głównym partnerem merytorycznym, a ze względu na przygotowanie i współfinansowanie wydawnictwa przygotowanego specjalnie na Warsztaty – właściwie współorganizatorem imprezy, była Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, w szczególności Wydział Architektury Wnętrz i Wydział Wzornictwa, reprezentowany przez prof. B. Krasulaka, dra J. Mrozka oraz młodszych pracowników naukowych: mgr J. Gburczyka, mgr M. Małeckiego, mgr J. Kochańskiego. Niestety planowana prezentacja prof. J. Bogusławskiego nie doszła do skutku, na skutek problemów zdrowotnych profesora, chociaż jego wystąpienie w formie skróconej znalazło się finalnie w przygotowanym wydawnictwie. W Warsztatach obecni byli także przedstawiciele dwóch innych uczelni artystycznych: prof. G. D. Mazurek, dr hab. S. Plewko, mgr M. Mikulski z Zakładu Sztuki Mediów Cyfrowych ISP WA UMCS w Lublinie oraz mgr M. Jurkowska z Wydziału Architektury Wnętrz ASP im. J. Matejki w Krakowie (pracownia prof. J.Cuprysia). Ich wystąpienia uzupełnione były wystawami w Szkolnej Galerii: pokazem video mappingu „Elementomachia” mgr P.Stępniaka (tegoroczny dyplom z pracowni ZSMC ISP WA UMCS, zaprezentowany przez autora) oraz wystawą wybranych dyplomów z Wydziału Architektury Wnętrz krakowskiej Akademii.

Przygotowując program warsztatów staraliśmy się uwzględnić trzy rzeczy: po pierwsze znaleźć pewną równowagę między wykładami, prezentacjami a innymi działaniami o charakterze praktycznym – jak np. zajęcia z uczniami w pracowniach, uczestnictwo w „żywym” pokazie mappingu w szkolnej pracowni, możliwość własnoręcznego wykonania drukarskiej odbitki w miejscu o żywej tradycji dawnego warsztatu (Izba Drukarstwa Domu Słów „Ośrodka Brama Grodzka – Teatru NN”), wprowadzić do dotychczasowej tematyki Warsztatów pewne elementy związane z projektowaniem przestrzennym (w tradycyjnej formule – bezpośredniego modelowania formy, pozbawionego obróbki cyfrowej) oraz refleksję nad dawnym i współczesnym statusem artysty – designera, również z pozycji aktywnego uczestnika na rynku takich usług.

Wybrane zagadnienia dotyczące projektowania architektonicznego zrealizowały wystąpienia dr P.Zarębskiej (ZSP im. C.K.Norwida w Lublinie) – „Zespół Szkół Plastycznych i Muzycznych w Lublinie, jako przykład modernistycznej architektury grupy „Tygrysów” w kontekście ich twórczości”, mgr M.Jurkowskiej (ASP Kraków) „Bionika w projektowaniu przestrzennym” oraz krótki artykuł prof. J.Bogusławskiego (ASP Warszawa) w wydawnictwie Warsztatów – pt. „Detal miasta”.  Z kolei – mający charakter bardziej naukowy – referat i prezentacja dra J. Mrozka (ASP Warszawa) „Zawód – projektant, obszary designu”, był próbą syntetycznego spojrzenia na historię designu od poł. XIX w., po czasy współczesne, z zarysowaną perspektywą hipotetycznych obszarów aktywności designera w przyszłości, w której cała cywilizacyjna rzeczywistość poddana będzie (a właściwie już jest) projektowaniu.

Praktykę doświadczeń rynku z pozycji aktywnego uczestnika zaprezentował mgr J. Kochański (ASP Warszawa), młody, choć już utytułowany nagrodami designer prowadzący własne studio projektowe – „Zawód – product designer”. Prezentacja prof. B. Krasulaka (ASP Warszawa) „Identyfikacja produktu – wizerunek firmy” dopełniła tę część Warsztatów, o refleksję nad zamierzonymi i nieprzewidzianymi kontekstami wizualnych komunikatów.

Kolejna część Warsztatów, którą można nazwać „demonstracyjną”, prezentowała konkretne przykłady z zakresu ćwiczeń projektowych studentów ZSMC ISP WA UMCS i ASP im. J. Matejki w Krakowie. Stanowiły ją pokazy – prezentacje omówione przez prowadzących realizacje dyplomowe (prof. G.D.Mazurek, dr hab. S. Plewko) oraz wystawa wydruków dyplomów Wydziału Architektury Wnętrz. Szczególnie interesująca była kilkunastominutowa prezentacja – video mapping „Elementomachia” P. Stępniaka w Szkolnej Galerii, będąca połączeniem tradycyjnej formy przestrzennej, utworzonej przez geometryczne zestawy kartonowych brył, na które rzutowane były graficzne i malarskie animacje, tworzące rozciągnięty w czasie spektakl walki metaforycznie potraktowanych żywiołów. Całość dopełniła sugestywna ścieżka dźwiękowa.

W części praktycznej, pierwszego dnia Warsztatów, wzięli udział uczniowie klas maturalnych – w sumie 10 uczniów z szkół plastycznych z Krakowa, Warszawy, Zakopanego, Nałęczowa, Lublina – w dwóch pracowniach, pod kierunkiem prof. B. Krasulaka, mgr M. Małeckiego i mgr J. Gburczyka. W krótkim czasie (3 godziny) realizowali złożone ćwiczenie „Znak i bryła – forma graficzna a obiekt przestrzenny”, rozciągnięte na kilka etapów. Pełny opis założeń tego ćwiczenia można znaleźć w wydawnictwie V Warsztatów, tutaj można tylko zaznaczyć, że było ono połączeniem analizy znaku graficznego (litera) z nadaniem mu znaczenia przestrzennego (bryła) w dwóch interpretacjach: kontrastu i harmonii. Dodatkowo, dokumentacja fotograficzna, pozwoliła na stworzenie kolejnych interpretacji formy, budowanej światłem i cieniem z różnych punktów oświetlenia. Całość ćwiczenia została opracowana w formie prezentacji i omówiona w kolejnym dniu warsztatów. Prowadzący zajęcia podkreślali wysoki poziom świadomości plastycznej uczniów, porównywalny z świadomością i umiejętnościami studentów swoich pracowni, pierwszego i drugiego roku studiów ASP w Warszawie.

W drugim dniu Warsztatów, uczestnicy – nauczyciele, uczniowie, ale także zaproszeni pracownicy naukowi, uczestniczyli w krótkim warsztacie zecersko-drukarskim w Izbie Drukarstwa Domu Słów „Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, gdzie mieli okazję zapoznać się z całym procesem powstania unikatowego druku: od produkcji papieru, układania czcionki w kasztach, druku na XIX-wiecznych prasach, po warsztat introligatorski. Każdy uczestnik miał okazję własnoręcznie wykonać odbitkę zaprojektowaną specjalnie na warsztaty Designu, która jednocześnie stanowi niepowtarzalną pamiątkę z tego niezwykłego miejsca. W Izbie Drukarstwa można było również obejrzeć wystawę „Afisz i akcydensy” i zapoznać się z dokumentacją warsztatów typograficznych „Typolub”, które odbyły się tu tydzień wcześniej. Wielu uczestników Warsztatów Designu – włączając w to także przedstawicieli ASP w Warszawie – deklarowało, że chętnie wrócą tu ze swoimi uczniami i studentami, aby przynajmniej pokazać im to miejsce, a może nawet zapisać się na podobny warsztat drukarski.

Na koniec, krótkiego podsumowania przebiegu imprezy dokonał wizytator CEA, p. Wojciech Myjak oraz w imieniu organizatorów p. Jolanta Jarosińska (Prezes Stowarzyszenia Lubelski Plastyk), dyrektor ZSP w Lublinie Krzysztof Dąbek i komisarz Warsztatów, p. Andrzej Mazuś. Rozdano dyplomy uczestnictwa i podziękowania dla szkół, zebrano ankiety ewaluacyjne. Zarówno z ich analizy, jak i z rozmów z uczestnikami, wynika, że taka formuła imprezy powinna być kontynuowana. Podkreślano znaczenie zajęć warsztatowych dla uczniów i włączenie do ich programu wykładów i prezentacji o bardzo różnorodnym charakterze. Pojawiły się także propozycje połączenia różnych imprez organizowanych przez inne szkoły, których wiodącym tematem jest pojęcie „designu”. Wszystkie te – i inne – spostrzeżenia będą z pewnością wzięte pod uwagę przy organizacji następnych Warsztatów, tym bardziej, że również ze strony środowiska akademickiego spotkać się można z opinią, że tego typu spotkania należy kontynuować.

Kończąc tą krótką notkę, trzeba wspomnieć o jeszcze jednej rzeczy: należy zauważyć, że V Ogólnopolskie Warsztaty Designu odbywały się przede wszystkim w szkole, która udostępniła wszystkim zainteresowanym, swoje pracownie, przestrzenie wystawowe, a nawet magazyny prac archiwalnych. Można było wejść do pracowni na zajęcia artystyczne, zobaczyć warsztaty, w których są nauczane specjalności, wymienić się doświadczeniami i podzielić uwagami. Z pewnością, tego aspektu imprezy nie można przecenić.

Tak, więc nie żegnamy się, do zobaczenia za rok w Lublinie.

Krzysztof Dąbek
Dyrektor ZSP im. C. K. Norwida w Lublinie

także galeria zdjęć na Flickr.com

Wydawnictwo przygotowane specjalnie na V „Designu” 2014